Frengi Nedir? Sifiliz bulaşma yolları nelerdir?
Frengi Nedir? Sifilizin başlıca bulaşma yolu cinsel yolla bulaşmadır. Bulaşmada derideki taze lezyonların sızıntıları, meni ve vajina salgısı gibi vücut sıvıları önemlidir.
İkinci önemli bulaşma yolu ise, anneden bebeğe geçiş yoludur. Bebek mikrobu anne karnında kapabileceği gibi doğum esnasında doğum kanalından da alabilir.
Sifiliz (frengi) kan transfüzyonu esnasında da bulaşabilir. Ancak kan nakli yolu ile bulaşma çok nadirdir. Çünkü günümüzde tüm donörler, Sifiliz açısından taranmaktadır.
Ayrıca sifiliz mikrobu, kan bankası depolama şartlarında 24 saatten fazla yaşayamaz. Sifilizli bir hastanın eşyalarını kullanmak da hastalığın bulaşmasına neden olabilir.
Uyuşturucu bağımlılarında ortak iğne kullanımı sonucu hastalık bulaşabilir.
Enfeksiyonun ilk yılı çok bulaşıcı olup %90 geçiş mümkündür, daha sonra bulaşıcılık giderek azalır ve dördüncü yılın sonunda genelde bulaşıcılık kalmaz.
Frengi Sifiliz kimlerde görülür?
Sifiliz, korunmasız cinsel temasta bulunan herkeste ve her yaşta görülebilir. Sifilizin en sık görüldüğü kişiler şu şekilde sıralanabilir;
Hasta kişiler ile cinsel temasta bulunanlar,
Birden fazla cinsel partneri olanlar,
Korunmasız cinsel ilişkide bulunanlar,
Sifilis lezyonlarına dokunan kişiler,
Başka cinsel yolla bulaşan hastalığı olan kişiler.
Frengi Sifiliz belirtileri nelerdir?
Hastalık belirtileri başlamadan önce ortalama 21 gün (3-90 gün) kuluçka süresi vardır.
Frengi 4 evrede seyreder:
Birinci evre: Hastalık kapıldıktan sonra genellikle genital bölgede bir veya birden çok lezyon ortaya çıkar. Yaralar hastalık bulaştıktan 10 ila 90 gün içinde ortaya çıkar.
Hastalık nereden bulaştıysa yara da orada çıkar. Genellikle cinsel temasla bulaştığından genital bölgede çıkar, ancak rektal bölgede, anüste, dilde, ağızda, dudakta, vücudun her yerinde görülebilir.
İlk çıkan bu yaraya şankr denir. Şankr; ağrısız, sert, deriden kabarıktır, zamanla ülserleşir, ortası çukurlaşır, akıntılı hal alır.
Bu ilk lezyon 1 ila 5 hafta içinde kendi kendine iyileşir. Ülser kaybolur. Hasta bu dönemde tedavi edilmez ise hastalık ikinci evreye ilerler.
İkinci evre: Primer sifilizden aylar sonra ortaya çıkar. Vücutta pembe-kırmızı döküntüler görülür, kaşıntı yoktur, döküntüler birden fazla bölgede görülür, 2-6 hafta sürer. Sifiliz döküntüleri;
İsilik tarzında,
Ciltte küçük lekeler tarzında,
Kasık bölgesi ve genital bölgede siğiller şeklinde,
Ağızda üzeri beyaz plaklar şeklinde,
Bozuk para büyüklüğünde batık plaklar şeklinde,
Avuç içi ve ayak tabanında hafif kabarık döküntüler şeklinde olabilir.
Bu döküntülerin hepsinde bakteri vardır ve hastalık bulaşabilir. Boğaz ağrısı olur, lenf bezleri şişer, baş ağrısı, gribal şikayetler, ateş, yorgunluk, halsizlik, genel vücut ağrıları, tüm vücutta şişmiş lenf bezleri görülür. Hasta bu evrede tedavi edilmez ise hastalık üçüncü evreye girer.
Üçüncü evre: Bu döneme sessiz dönem de denir. Bu dönemde hastalık ilerlemeye devam eder, ancak hiçbir şikayete neden olmaz. Birkaç yıl sürebilen bu dönemde sifiliz testleri pozitiftir. Üçüncü evre de kendi içinde ikiye ayrılır:
a- Erken latent dönem: İlk iki dönemden sonraki bir yılı kapsar ve hastanın hastalığı en çok bulaştırdığı dönemdir.
b- Geç latent dönem: Bu dönemde hastalar hastalığı çok bulaştıramazlar, ancak hamile kadınlarda hastalık bebeğe bulaşabilir. Bu dönemde yakalanıp tedavi edilemeyen hastalarda hastalık dördüncü ve son evreye girer.
Son evre: İlk enfeksiyondan aylar, hatta yıllar sonra ortaya çıkabilen son evrede hastalık ilerlemeye devam eder. Günümüzde son evre Sifiliz, gelişmiş ülkelerde nadir görülür. Bu evrede sifiliz iç organlara zarar verir.
Beyin ve sinir hastalıkları,
Göz,
Kalp ve damar hastalıkları,
Karaciğer,
Kemik ve eklem hastalıklarına yol açar.
Frenginin neden olduğu iç organ hasarları ölüme neden olacak kadar ciddi ve ilerleyicidir. Bu dönemde en sık görülen şikayetler:
Cilt, kemik ve iç organlarda ortaya çıkan şişlikler (gumma),
Kalp ve damar problemleri,
Körlük,
Beyin hasarı,
Sinir hasarı sonucu güçsüzlük, yürüme zorluğu, dengesizlik, hafıza güçlüğü, hezeyanlar, deliryum
İdrar kaçırma şeklinde sıralanabilir.
Erkeklerde frengi belirtileri nelerdir?
İdrar yaparken yanma hissi ve ağrı hissi,
Penis ucundan gelen beyaz, sarı, yeşil renkli yoğun kıvamlı akıntı,
Makat bölgesinde kaşıntı, akıntı veya kan gelmesi,
Testislerde şişme ve ağrı,
Makat bölgesinde yara enfeksiyonları gibi belirtileri olabilir.
Doğumsal frengi
Ana karnında bebeğe mikrop bulaşması sonucu ortaya çıkan tablodur. Sifiliz mikrobu anne karnında bebeğe çok zarar verir. Günümüzde doğum öncesi yapılan testler sayesinde bu hastalık erken dönemde yakalanmakta ve tedavi edilmektedir.
Yakalanamaz ise konjenital sifiliz tablosu ortaya çıkar. Sifiliz, doğmamış bebekte sağırlık, diş problemleri, burun problemlerine neden olur. Tüm gebe kadınların sifiliz için gebeliklerinin erken döneminde kan testi yapmaları gerekir.
Frengi sifiliz teşhisi nasıl konur?
Sifiliz kan testleri ile kolayca teşhis edilir. Lezyonlar ve fizik muayene de teşhiste yardımcıdır. Teşhis için VDRL, RPR, TPHA-İ FTA-ABS kan testleri ve lezyonlardan alınan örneklerin incelenmesi belirleyicidir. Sifiliz düşünülen hastalardan HIV testi mutlaka istenir.